O AV pravima

U Bosni i Hercegovini zakoni koji regulišu ovu oblast su Zakon o autorskom i srodnim pravima i Zakon o kolektivnom ostvarivanju autorskog i srodnih prava, koji su doneseni 2010. godine.

Autorsko pravo je pravo autora umjetničkog, književnog i naučnog izražavanja da uživa u iskorištavanju ili odobrava drugima da koriste njegovo djelo, a sve to uključuje da njegova prava budu zaštićena.

Autorsko djelo nastaje samim stvaranjem, te za razliku od drugih oblika intelektualnog vlasništva (npr patent, žig, industrijski dizajn) ne podliježe obaveznim registrativnim postupkom. 

Autor posjeduje ekonomska (imovinska) prava i moralna prava. Razlika je što se ekonomska prava mogu prenijeti na neko drugo fizičko ili pravno lice, za šta autor dobija naknadu.

Ekonomska prenosiva prava autora su:

• pravo reproduciranja,
• pravo distribuiranja;
• pravo davanja u zakup;
• pravo saopćavanja javnosti;
• pravo prerade;
• pravo audiovizuelnog prilagođavanja
• pravo prijevoda

Dok moralna prava ne mogu ni u kojem slučaju biti prenesena, već su ona vezana isključivo za autora. Međutim, postoji mogućnost da u slučaju smrti, moralna prava budu djelimično prenesen (obično na njegove nasljednike).

Moralna neprenosiva prava autora su:

• isključivo pravo da autor bude priznat i označen kao stvaralac svog djela;
• pravo autora da se njegovo djelo objavi pod njegovim imenom, pseudonimom ili nekim drugom drugom oznakom ili anonimno ili anonimno;
• pravo da odluči da li će, kada, na koji način i u kojoj formi njegovo djelo biti objavljeno;
• pravo da se suprostavi svakom mijenjanju ili upotrebi djela ako bi takvo mijenjanje ili upotreba vrijeđali njegovu čast i ugled.
   

Postoje i prava koja se ne mogu svrstati niti u jednu od ove dvije kategorije, a spadaju u druga prava autora:

• pravo na naknadu za davanje na poslugu;
• pravo slijeđenja;
• pravo na naknadu za privatnu i drugu vlastitu upotrebu;
• pravo pristupa i predaje djela

Vrijeme trajanja autorskog prava traje za života autora i 70 godina nakon njegove smrti.

Prava filmskog producenta traju 50 godina od dana prvog fiksiranja videograma.

Koautorima audiovizuelnog djela smatraju se:

a)      autor prilagođavanja;
b)      glavni režiser;
c)      autor scenarija;
d)      autor dijaloga;
e)      direkor fotografije;
f)       kompozitor filmske muzike, stvorene posebno za korištenje u tom djelu.

Ako je crtež, odnosno animacija bitan element audiovizuelnog djela, onda se koautorom smatra i glavni crtač (animator).

Autorima doprinosa smatraju se: kompozitor muzike, glavni crtač (ukoliko nisu koautori), scenograf, kostimograf, slikar maski i montažer koji imaju pravo na svojim individulanim doprinosima na audiovizuelnom djelu.

Srodna prava su prava bliska autorskom pravu, te imaju svoj poseban predmet zaštite. U ovom pogledu Zakon pruža zaštitu: izvođačima, proizvođačima fonograma, filmskim producentima, organizacijama za radiodifuziju, izdavačima  i proizvođačima baza podataka.

Zakon o kolektivnom ostvarivanju autorskog i srodnih prava uređen je način kolektivnog ostvarivanja autorskog i srodnih prava, oblik organizacije za kolektivno ostvarivanje, uvjete i postupak za davanje dozvole (licence) za kolektivno ostvarivanje, tarifu i tarifne ugovore, te nadzor nadležnog organa nad kolektivnim organizacijama.